ਬਰਸੀਮ ਦੀ ਖੇਤੀ

ਆਮ ਜਾਣਕਾਰੀ

ਬਰਸੀਮ ਇੱਕ ਜਲਦੀ ਵਧਣ ਵਾਲੀ ਅਤੇ ਵੱਧ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੀ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਚਾਰੇ ਦੀ ਫਸਲ ਹੈ।ਇਸਦੇ ਫੁੱਲ ਪੀਲੇ-ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।ਬਰਸੀਮ ਨੂੰ ਇਕੱਲਿਆਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਚਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਵੀ ਉਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਇਸਨੂੰ ਵਧੀਆ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲਾ ਅਚਾਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਰਾਈ ਘਾਹ ਜਾਂ ਜਵੀਂ ਨਾਲ ਰਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

 

ਜਲਵਾਯੂ

  • Season

    Temperature

    15°C - 27°C
  • Season

    Sowing Temperature

    25-27°C
  • Season

    Harvesting Temperature

    15-20°C
  • Season

    Rainfall

    550-750 mm
  • Season

    Temperature

    15°C - 27°C
  • Season

    Sowing Temperature

    25-27°C
  • Season

    Harvesting Temperature

    15-20°C
  • Season

    Rainfall

    550-750 mm
  • Season

    Temperature

    15°C - 27°C
  • Season

    Sowing Temperature

    25-27°C
  • Season

    Harvesting Temperature

    15-20°C
  • Season

    Rainfall

    550-750 mm
  • Season

    Temperature

    15°C - 27°C
  • Season

    Sowing Temperature

    25-27°C
  • Season

    Harvesting Temperature

    15-20°C
  • Season

    Rainfall

    550-750 mm

ਮਿੱਟੀ

ਇਹ ਦਰਮਿਆਨੀ ਭਾਰੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਗਣ ਵਾਲੀ ਫਸਲ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਹਲਕੀਆਂ ਮੈਰਾ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਪਾਣੀ ਦੇਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ,ਭੌਤਿਕ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਿਕ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਿਸਮਾਂ ਅਤੇ ਝਾੜ

BL 1 :-  ਇਹ ਜਲਦੀ ਉੱਗਣ ਵਾਲੀ ਦਰਮਿਆਨੀ ਕਿਸਮ ਹੈ।ਇਸਦਾ ਬੂਟਾ ਵਧੀਆ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ,ਜੋ ਮਈ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਹਫਤੇ ਤੱਕ ਵੀ ਹਰਾ ਚਾਰਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਦਾ ਹਰਾ ਚਾਰਾ 380 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

BL 10:- ਇਹ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਵਾਲੀ ਕਿਸਮ ਹੈ ਜੋ ਜੂਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੰਦੜਵਾੜੇ ਤੱਕ ਹਰਾ ਚਾਰਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।ਇਹ ਤਣੇ ਦੇ ਗਲਣ ਰੋਗ ਨੂੰ ਸਹਾਰਣ ਵਾਲੀ ਕਿਸਮ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਝਾੜ 410 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

BL 42 :- ਇਹ ਜਲਦੀ ਉੱਗਣ ਵਾਲੀ ਕਿਸਮ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਜੰਮ ਵਧੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਇਹ ਕਿਸਮ ਤਣੇ ਦੇ ਗਲਣ ਵਾਲੇ ਰੋਗ ਨੂੰ ਸਹਾਰਣ ਵਾਲੀ ਕਿਸਮ ਹੈ।ਇਸ ਦਾ ਹਰਾ ਚਾਰਾ ਜੂਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਫਤੇ ਤੱਕ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਦਾ ਝਾੜ 440 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੈ।

BL 43: ਇਹ ਅਗੇਤੀ ਪੱਕਣ ਵਾਲੀ ਕਿਸਮ ਹੈ ਇਸ ਦੇ ਹਰੇ ਚਾਰੇ ਦੀ ਔਸਤਨ ਪੈਦਾਵਾਰ 390  ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਹੋਰ ਰਾਜਾਂ ਦੀਆ ਕਿਸਮਾਂ:

Mescavi: ਇਹ ਕਿਸਮ ਸੀ ਸੀ ਐਸ , ਹਿਸਾਰ ਵੱਲੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਉਪਜਾਊ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 

Wardan: ਇਹ ਕਿਸਮ ਆਈ ਜੀ ਐਂਫ ਆਰ ਆਈ , ਝਾਂਸੀ ਵੱਲੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਉਪਜਾਊ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 

BL 22: ਇਹ ਕਿਸਮ ਪੀ ਏ ਯੂ , ਲੁਧਿਆਣਾ  ਵੱਲੋਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਖੁਸ਼ਕ ਅਤੇ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

HFB 600: ਇਹ ਕਿਸਮ ਸੀ ਸੀ ਐਸ , ਹਿਸਾਰ ਵੱਲੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਉਪਜਾਊ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

BL 180:  ਇਹ ਕਿਸਮ ਪੀ ਏ ਯੂ , ਲੁਧਿਆਣਾ  ਵੱਲੋਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ.ਇਹ ਉਪਜਾਊ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਖੇਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ

ਬਿਜਾਈ ਦੇ ਲਈ ਜਮੀਨ ਪੱਧਰੀ ਹੋਣ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਫਸਲ ਦੇ ਵਾਧੇ ਲਈ ਜਮੀਨ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਜਿਆਦਾਂ ਦੇਰ ਖੜਾ ਨਹੀ ਰਹਿਣ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।  ਹਰੇਕ ਵਹਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੁਹਾਗਾ ਫੇਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਬਿਜਾਈ

ਬਿਜਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ
 
ਸਤੰਬਰ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਹਫਤੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅਕਤੂਬਰ ਦਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹਫਤਾ ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਸਹੀ ਸਮਾਂ ਹੈ।
 
ਫਾਸਲਾ
 
ਛਿੱਟੇ ਨਾਲ ਬਿਜਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
 
ਬੀਜ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ
 
ਇਹ ਮੌਸਮ ਦੇ ਹਾਲਾਤਾ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ,  ਛਿੱਟੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ, ਬੀਜ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ 4-5 ਸੈ:ਮੀ: ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।ਇਸਦੀ ਬਿਜਾਈ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
 
ਬਿਜਾਈ ਦਾ ਢੰਗ
 
ਬਰਸੀਮ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਛਿੱਟੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 

ਬੀਜ

ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ:
 
ਬੀਜ ਨਦੀਨ ਰਹਿਤ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।ਬੀਜਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਭਿਉ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਜੋ ਬੀਜ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਉੱਪਰ ਤੈਰਨ ਲੱਗ ਜਾਣ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੱਢ ਦਿੳ।.ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ 8-10 ਕਿਲੋਂ ਗ੍ਰਾਮ  ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।.ਵਧੇਰੇ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੇ ਚਾਰੇ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੇ 750 ਗ੍ਰਾਮ ਬੀਜ ਨਾਲ ਰਲਾ ਕੇ ਛਿੱਟਾ ਦਿਓ।
 
ਬੀਜ ਦੀ ਸੋਧ:
 
ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਬੀਜ ਦੀ ਸੋਧ ਰਾਈਜ਼ੋਬੀਅਮ ਨਾਲ ਕਰ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 50 ਗ੍ਰਾਮ ਗੁੜ ਅਤੇ ਰਾਈਜ਼ੋਬੀਅਮ ਦਾ ਟੀਕਾ 500 ML ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਪਾ ਕੇ ਘੋਲ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਫਿਰ ਇਸ ਘੋਲ ਨੂੰ ਬੀਜ ਉੱਪਰ ਛਿੜਕ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬੀਜ ਨੂੰ ਛਾਵੇ ਸੁਕਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਖਾਦਾਂ

ਖਾਦਾਂ ( ਕਿਲੋ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ)

UREA SSP MURIATE OF POTASH ZINC
22 185 # #


ਤੱਤ ( ਕਿਲੋ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ)                                                                                 

NITROGEN PHOSPHORUS POTASH
10 30 #

 

 ਬਿਜਾਈ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ,ਫਾਸਫੋਰਸ 10:30 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ (ਯੂਰੀਆਂ 22 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਅਤੇ ਸਿੰਗਲ ਸੁਪਰਫਾਸਫੇਟ 185 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ) ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਵਿੱਚ ਪਾਉ।.

ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

ਬੂਈਂ ਬਰਸੀਮ ਦਾ ਖਤਰਨਾਕ ਨਦੀਨ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਫਲੋਕਲਾਰਾਲਿਨ  400 ਮਿ.ਲੀ. ਨੂੰ 200 ਲੀ. ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ  ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ।

ਸਿੰਚਾਈ

ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਣੀ ਹਲਕੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਿੱਚ 3-5 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਭਾਰੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਿੱਚ 6-8 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਲਗਾਓ।ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ 10-15 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਵਕਫੇ 'ਤੇ ਅਤੇ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ 8-10 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਵਕਫੇ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਲਗਾਓ।

ਪੌਦੇ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ

ਘਾਹ ਦਾ ਟਿੱਡਾ
  • ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਤੇ ਰੋਕਥਾਮ
ਘਾਹ ਦਾ ਟਿੱਡਾ:- ਇਹ ਮਈ ਤੋਂ ਜੂਨ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਪੱਤਿਆਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ 500 ਮਿ.ਲੀ. ਮੈਲਾਥੀਓਨ 50 EC (Malathion 50EC) ਨੂੰ 80-100 ਲੀ. ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਇੱਕ ਏਕੜ ਵਿੱਚ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ। ਛਿੜਕਾਅ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 7 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਪਸ਼ੂਆਂ ਲਈ ਨਾ ਵਰਤੋ।
 

 

ਛੋਲਿਆਂ ਦੀ ਸੁੰਡੀ

ਛੋਲਿਆਂ ਦੀ ਸੁੰਡੀ:- ਇਹ ਫਸਲ ਦੇ ਦਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਂਦੀ ਹੈ।ਇਸਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਫਸਲ ਨੂੰ ਟਮਾਟਰ, ਛੋਲੇ ਅਤੇ ਪਿਛੇਤੀ ਕਣਕ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਨਾ ਬੀਜੋ।ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਕਲੋਰਐਂਟਰਾਨੀਲੀਪਰੋਲ 18.5 SC (Chlorantraniliprole 18.5SL) @ 50 ਮਿ.ਲੀ. ਜਾਂ ਸਪਿਨੋਸੈੱਡ 48 ਐੱਸ ਸੀ (Spinosad 48SC) @ 60 ਮਿ.ਲੀ. ਨੂੰ 80-100 ਲੀ. ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ।

ਤਣੇ ਦਾ ਗਲਣਾ
  • ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੇ ਰੋਕਥਾਮ

ਤਣੇ ਦਾ ਗਲਣਾ :- ਇਹ ਰੋਗ ਉੱਲੀ ਕਰਕੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਤਣਾ ਗਲ਼ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਤਣੇ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਉੱਤੇ ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਦੀ ਉੱਲੀ ਜੰਮ ਜਾਂਦੀ ਹੈ| ਇਸ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਲਈ Carbendazim 400 ਗ੍ਰਾਮ ਨੂੰ 200 ਲੀਟਰ ਵਿਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ | ਨੁਕਸਾਨੇ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਖੇਤ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਸਿੱਟ ਦਿਓ |

ਫਸਲ ਦੀ ਕਟਾਈ

ਫ਼ਸਲ ਬੀਜਾਂ ਤੋਂ 30 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਵੱਢਣ ਯੋਗ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਰਦੀਆਂ ਵਿਚ 40 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਵਕਫ਼ੇ ਅਤੇ ਬਸੰਤ 'ਤੇ 30 ਦਿਨਾਂ ਤੇ ਕਟਾਈ ਕਰੋ।ਪਸ਼ੂਆਂ ਲਈ ਆਚਾਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਸਨੂੰ 20% ਮੱਕੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਤਿਆਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
 

ਰੈਫਰੈਂਸ

1.Punjab Agricultural University Ludhiana

2.Department of Agriculture

3.Indian Agricultural Research Instittute, New Delhi

4.Indian Institute of Wheat and Barley Research

5.Ministry of Agriculture & Farmers Welfare