ਜਰਬੇਰਾ ਨੂੰ 'ਟ੍ਰਾਂਸਵਲ ਡੇਜ਼ੀ' ਜਾਂ 'ਅਫਰੀਕਨ ਡੇਜ਼ੀ' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਜਾਵਟ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਫਸਲ ਹੈ। ਇਹ ਕੋਂਪੋਸਿਟਾਇ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਫਸਲ ਦੇ ਕੱਟ ਫਲਾਵਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਾਂਤ ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ, ਉਤਰਾਂਚਲ, ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਪੰਜਾਬ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ, ਉੜੀਸਾ, ਕਰਨਾਟਕਾ ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਜਰਬੇਰਾ ਦੀ ਖੇਤੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੋਲੀਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਜਰਬੇਰਾ ਦੀ ਖੇਤੀ ਲਈ ਚੰਗੇ ਨਿਕਾਸ ਵਾਲੀ ਹਲਕੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਲਾਲ ਲੈਟਰਾਈਟ ਮਿੱਟੀ ਜਰਬੇਰਾ ਦੀ ਖੇਤੀ ਲਈ ਉਚਿੱਤ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਖੇਤੀ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਦਾ pH 5.0-7.2 ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਕਿਸਮਾਂ
ਲਾਲ ਰੰਗ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ: Fredorella, Vesta, Red Impulse, Shania, Dusty, Ruby Red, Tamara and Salvadore.

ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ: Fredking, Gold spot, Horaizen, Talasaa, Panama, Nadja, Supernova, Mammut, Uranus and Fullmoon.

ਸੰਤਰੀ ਰੰਗ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ: Orange Classic, Goliath, Carrera, Marasol and Kozak.

Rose ਰੰਗ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ: Salvadore and Rosalin.

ਕਰੀਮ ਵਰਗੇ ਰੰਗ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ: Winter Queen, Snow Flake, Dalma and Farida.

ਗੁਲਾਬੀ ਰੰਗ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ: Valentine, Marmara, Pink Elegance, Terraqueen and Esmara.

ਸਫੇਦ ਰੰਗ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ: White Maria and Delphi.

ਜਾਮਣੀ ਰੰਗ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ: Blackjack and Treasure.

ਜਰਬੇਰਾ ਦੀ ਖੇਤੀ ਲਈ, ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਿਆਰ ਕਰੋ। ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਭੁਰਭੁਰਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 2-3 ਵਾਰ ਵਾਹੀ ਕਰੋ। 15 ਸੈ.ਮੀ. ਉੱਚੇ ਅਤੇ 1.2 ਮੀਟਰ ਚੌੜੇ ਬੈੱਡ ਤਿਆਰ ਕਰੋ।

ਬਿਜਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ
ਜਰਬੇਰਾ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਅਕਤੂਬਰ ਅਤੇ ਫਰਵਰੀ ਤੋਂ ਮਾਰਚ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਫਾਸਲਾ
ਕਤਾਰਾਂ ਵਿੱਚਲਾ ਫਾਸਲਾ 40 ਸੈ.ਮੀ. ਅਤੇ ਪੌਦਿਆਂ ਵਿੱਚਲਾ ਫਾਸਲਾ 30 ਸੈ.ਮੀ. ਰੱਖੋ।

ਬਿਜਾਈ ਦਾ ਢੰਗ
ਇਸਦੀ ਬਿਜਾਈ ਟਿਸ਼ੂ ਕਲਚਰ ਦੀ ਵਿਧੀ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸੋਧ
ਮਿਥਾਈਲ ਬਰੋਮਾਈਡ 30 ਗ੍ਰਾਮ ਜਾਂ ਫੋਰਮਾਲਿਨ 100 ਮਿ.ਲੀ. ਨੂੰ 5 ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵਰਗ ਮੀਟਰ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਬੈੱਡਾਂ 'ਤੇ ਧੂੰਆ ਜਾਂ ਧੂੜਾ ਕਰੋ।

ਇਸ ਫਸਲ ਦੇ ਪ੍ਰਜਣਨ ਲਈ ਜੜ੍ਹ ਵਾਲੇ ਭਾਗ ਜਾਂ ਟਿਸ਼ੂ ਕਲਚਰ ਵਿਧੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਖਾਦਾਂ(ਕਿਲੋ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ)

ਤੱਤ(ਕਿਲੋ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ)

 
ਖੇਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਸਮੇਂ ਰੂੜੀ ਦੀ ਖਾਦ 20 ਟਨ, ਸਿੰਗਲ ਸੁਪਰ ਫਾਸਫੇਟ 250 ਕਿਲੋ ਅਤੇ ਮਿਊਰੇਟ ਆਫ ਪੋਟਾਸ਼ 66 ਕਿਲੋ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਪਾਓ। ਜੇਕਰ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਆਇਰਨ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ, ਫੈਰੱਸ ਸਲਫੇਟ 10 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਵਰਗ ਮੀਟਰ ਪਾਓ। ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ 4-5 ਹਫਤੇ ਬਾਅਦ ਯੂਰੀਆ 88 ਕਿਲੋ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਫਾਸਲੇ 'ਤੇ ਪਾਓ।

ਜਰਬੇਰਾ ਦੀ ਫਸਲ ਲਈ ਗੋਡੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬਿਜਾਈ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਹਰ ਦੋ ਹਫਤੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੋਡੀ ਕਰੋ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ 30 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਫਾਸਲੇ 'ਤੇ ਗੋਡੀ ਕਰੋ।

ਜਰਬੇਰਾ ਦੀ ਫਸਲ ਨੂੰ ਥੋੜੇ-ਥੋੜੇ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਖੁੱਲਾ ਪਾਣੀ ਦਿਓ। ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ 5 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਫਾਸਲੇ 'ਤੇ ਅਤੇ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ 10 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਫਾਸਲੇ 'ਤੇ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰੋ। ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਮੀ ਵੀ ਨਾ ਹੋਣ ਦਿਓ, ਇਸ ਨਾਲ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਤੇ ਰੋਕਥਾਮ
ਚੇਪਾ: ਇਹ ਪੱਤਿਆਂ ਦਾ ਰਸ ਚੂਸ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੀਲਾ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਦ ਦੀ ਬੂੰਦ ਵਰਗਾ ਪਦਾਰਥ ਛੱਡਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਭਾਗਾਂ ਤੇ ਉੱਲੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਜੇਕਰ ਇਸਦਾ ਹਮਲਾ ਦਿਖੇ ਤਾਂ ਰੋਗੋਰ 40 ਈ ਸੀ ਜਾਂ ਮੈਟਾਸਿਸਟੋਕਸ 25 ਈ ਸੀ 0.1% ਦੀ ਸਪਰੇਅ ਹਰ 15 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਕਰੋ।

ਚਿੱਟੀ ਮੱਖੀ: ਜੇਕਰ ਇਸਦਾ ਹਮਲਾ ਦਿਖੇ, ਰੋਗੋਰ 40 ਈ ਸੀ ਜਾਂ ਮੈਟਾਸਿਸਟੋਕਸ 25 ਈ ਸੀ 0.1% ਦੀ ਸਪਰੇਅ ਹਰ 15 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਕਰੋ।

ਸੁਰੰਗੀ ਕੀੜੇ: ਜੇਕਰ ਇਸਦਾ ਹਮਲਾ ਦਿਖੇ, ਰੋਗੋਰ 40 ਈ ਸੀ ਜਾਂ ਮੈਟਾਸਿਸਟੋਕਸ 25 ਈ ਸੀ 0.1% ਦੀ ਸਪਰੇਅ ਹਰ 15 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਕਰੋ।

ਥਰਿੱਪ: ਇਸਦੇ ਹਮਲੇ ਨਾਲ ਪੌਦੇ ਦੇ ਟਿਸ਼ੂ ਬੇ-ਰੰਗ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੱਤੇ ਮੁੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਝੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਜੇਕਰ ਇਸਦਾ ਹਮਲਾ ਦਿਖੇ ਤਾਂ ਰੋਗੋਰ 40 ਈ ਸੀ ਜਾਂ ਮੈਟਾਸਿਸਟੋਕਸ 25 ਈ ਸੀ 0.1% ਦੀ ਸਪਰੇਅ ਹਰ 15 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਕਰੋ।

• ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ ਧੱਬੇ: ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ ਉਪਰਲੇ ਪਾਸੇ ਹਲਕੇ ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਧੱਬੇ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਗੂੜੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਇਸਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਇੰਡੋਫਿਲ ਐੱਮ-45 @ 0.2% ਦੀ ਸਪਰੇਅ ਕਰੋ।

ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ ਬੇ-ਢੰਗੇ ਧੱਬੇ: ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ ਉਪਰਲੇ ਪਾਸੇ ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਧੱਬੇ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਇਸਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਬੈੱਨਲੇਟ 0.1% ਜਾਂ ਇੰਡੋਫਿਲ ਐੱਮ-45 @ 0.2% ਦੀ ਸਪਰੇਅ ਕਰੋ।

ਜੜ ਗਲਣ: ਇਸ ਜਰਬੇਰਾ ਦੇ ਪੌਦੇ \\\'ਤੇ ਪਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਆਮ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ।

ਇਸਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਰਿਡੋਮਿਲ ਐੱਮ ਜ਼ੈੱਡ 0.2% ਜਾਂ ਥੀਰਮ 0.3% ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਓ।

ਪੱਤਿਆਂ \\\'ਤੇ ਸਫੇਦ ਧੱਬੇ: ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਪਾਸੇ ਸਫੇਦ ਪਾਊਡਰ ਵਰਗੇ ਧੱਬੇ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪੌਦੇ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੁਰਾਣੇ ਪੱਤਿਆਂ \\\'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਫਸਲ \\\'ਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਹਮਲਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਜੇਕਰ ਇਸਦਾ ਹਮਲਾ ਦਿਖੇ ਤਾਂ ਜ਼ਿਨੇਬ 75 ਡਬਲਿਯੂ ਪੀ ਜਾਂ ਐੱਮ-45 @400 ਗ੍ਰਾਮ ਨੂੰ 150 ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ \\\'ਤੇ ਸਪਰੇਅ ਕਰੋ।
 

ਤਣਾ ਗਲਣ: ਇਹ ਪੌਦੇ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਪਾਸੇ ਹਮਲਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਫੰਗਸ ਕਾਰਨ ਫੈਲਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਉੱਚ-ਨਮੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਦੀ ਹੈ।

ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਰਿਡੋਮਿਲ ਐੱਮ ਜ਼ੈੱਡ ਜਾਂ ਥੀਰਮ 0.2% ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਪਾਓ।

ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ 3 ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਜਰਬੇਰਾ ਦੀ ਫਸਲ ਦੇ ਫੁੱਲ ਨਿਕਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਤੁੜਾਈ ਵਾਲੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ 2-3 ਚੱਕਰ ਬਣਨ ਤੇ ਤੁੜਾਈ ਕਰੋ ਅਤੇ ਦੋਹਰੀ ਤੁੜਾਈ ਵਾਲੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਫੁੱਲ ਪੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਤੋੜੋ। ਤੁੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀਆਂ ਡੰਡੀਆਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਨੂੰ ਐੱਚ. ਕਿਯੂ. ਸੀ. 200 ਮਿ.ਗ੍ਰਾ. ਜਾਂ ਸੁਕਰੋਜ਼ 5% ਘੋਲ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 5 ਘੰਟੇ ਲਈ ਡੋਬੋ। ਖੁੱਲੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਕੱਟ ਫਲਾਵਰ ਦੀ ਔਸਤਨ ਪੈਦਾਵਾਰ 140-150 ਪ੍ਰਤੀ ਵਰਗ ਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਕੱਟ ਫਲਾਵਰ ਦੀ ਔਸਤਨ ਪੈਦਾਵਾਰ 225-250 ਪ੍ਰਤੀ ਵਰਗ ਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਕਟਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਛਾਂਟੀ ਕਰੋ। ਫਿਰ ਫੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਗੱਤੇ ਦੇ ਬਕਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਲਿਜਾਣ ਲਈ ਪੈਕ ਕਰੋ।